អ្នកនិពន្ធ និងស្នាដៃ
ដោយប៉ិច សង្វាវ៉ាន
ថតនៅភ្នំពេញឆ្នាំ២០០៨
តើអ្នកនិពន្ធជាមនុស្សប្រភេទណា? តើស្នាដៃរបស់គេជាប់ទាក់ទងទៅនឹងបុគ្គលិកលក្ខណៈ(personality) របស់គេដែរឬទេ? នៅត្រង់ចំណុចនេះ និពន្ធគ្រប់រូបប្រាកដជាដឹងច្បាស់និងស្គាល់ខ្លួនឯងជាក់ជាងអ្នកអាន និងអ្នកវិភាគស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ទៅទៀត។
អ្នកនិពន្ធខ្លះ ចាត់ទុកស្នាដៃរបស់ខ្លួនជាកូនភ្លោះដែលមានចិត្តតែមួយ។
អ្នកនិពន្ធខ្លះទៀតបញ្ជាក់ថា ស្នាដៃមួយចំនួនរបស់គេ គឺជារូបគេទីពីរ។
ទង្វើរបស់ជនណាម្នាក់ បញ្ជាក់ពីសន្ដានចិត្តរបស់ជននោះ។ យ៉ាងណាមិញ វណ្ណកម្មអក្សរ
សិល្ប៍របស់អ្នកនិពន្ធណាម្នាក់ ក៏បញ្ជាក់អំពីទឹកចិត្តរបស់អ្នកនិពន្ធនោះ និងឆ្លុះបញ្ចាំងពីសង្គមបិរយាកាស ដែលអ្នកនិពន្ធរស់នៅផងដែរ។ អ្នកអានទាំងឡាយ អាចស្គាល់ទឹកចិត្ត និងបុគ្គលិកលក្ខណៈខ្លះៗរបស់អ្នកនិពន្ធតាមរយៈវណ្ណកម្មនីមួយៗរបស់អ្នកនិពន្ធ ទោះបីជាស្នាដៃរបស់អ្នកនិពន្ធនោះឯង មិនមែនជាជីវប្រវត្តិ ឬជារឿងពិតរបស់អ្នកនិពន្ធផ្ទាល់ក៏ដោយ។ បើសិនជាអ្នកនិពន្ធមិនសរសេរ អ្វីដែលក្បត់ពីឧត្តមគតិ និងមិនក្បត់បុគ្គលិកលក្ខណៈ ដែលជាអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន។
តាមពិត អ្នកនិពន្ធម្នាក់ៗមានជម្រើសផ្ទាល់ខ្លួន ហើយគេដឹងជាស្រេចថា គេចង់បានអ្វី? គេសរសេរដើម្បីអ្នកណា? ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍អ្វី?។ នៅពេលនេះ ខ្ញុំមានកិត្តិយសលើកយកករណីរបស់ខ្ញុំផ្ទាល់ ក្នុងនាមជាអ្នកនិពន្ធម្នាក់តាំងពីឆ្នាំ១៩៦៨។ នៅមុនឆ្នាំ១៩៦៨ ពោលគឺក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៦៤ ដល់ឆ្នាំ១៩៦៥ ខ្ញុំជាអ្នកនិពន្ធក្នុងស្រមោល ដែលបានសរសេររឿងខ្លីៗ តូចៗ កំប៉ិកកំប៉ុក ផ្ញើទៅវិទ្យុជាតិភ្នំពេញ។ មិនទាន់ចេញឈ្មោះលេចមុខមែន ប៉ុន្តែរឿងខ្លីៗដែលខ្ញុំបានសរសេរមែងត្រូវបានលោក ម៉ៅ ប៊ុនថន យកទៅបញ្ចូលក្នុងរឿងប្រលោមលោក របស់លោកជារឿយៗ។ ពាក្យសរសើររបស់លោក ម៉ៅ ប៊ុនថន ដែលបានប្រៀបធៀបខ្ញុំទៅនឹង“ដួងចន្ទ្រាបំភ្លឺភពអន្ធការ” ជាមហាកិត្តិយសមួយ និងជាការលើកទឹកចិត្តខ្ញុំឲ្យខំពុះពារ កសាងនាមជាអ្នកនិពន្ធនារីមួយរូបរបស់ប្រទេសកម្ពុជាទោះបីជាខ្ញុំមិនមែនជាដួងចន្ទ្រាដូចពាក្យប្រៀបធៀបរបស់លោកម៉ៅ ប៊ុនថនក៏ដោយ។ មានឧបនិស្ស័យជាមនុស្សម្នាក់ដែលស្រឡាញ់ការអប់រំ និងចូលចិត្តទទួលការអប់រំល្អៗ ម្ល៉ោះហើយផ្នត់គំនិតគ្រឹះក្នុងស្នាដៃរបស់ខ្ញុំ ឈរជានិច្ចលើការអប់រំ និងសន្តិភាព។ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់តាមរយៈស្នាដៃខ្លះៗ របស់ខ្ញុំដូចតទៅ៖
*រឿង «នេះឬចិត្តប្រុស?» (សរសេរនៅភ្នំពេញ ឆ្នាំ១៩៦៨) ជាមេរៀនជីវិតមួយសម្រាប់នារីទាំងឡាយ កុំឲ្យឆាប់លង់ខ្លួនក្នុងសេចក្តីស្នេហា ហើយបណ្ដោយរូបកាយទៅឲ្យបុរសងាយៗពេក។
*រឿង« ព្រោះរឿងអ្វី?» (សរសេរនៅបារាំង, ១៩៨៣) ៖ ខ្ញុំចង់ផ្ដល់គំនិតអប់រំ និងទប់ស្កាត់ចិត្តនារីខ្មែរដែលបានមករស់នៅស្រុកបារាំង កុំឲ្យភ្លេចទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្មែរហើយភ្លើតភ្លើនស្រវាយកវប្បធម៌បរទេសមកស្រោបខ្លួន នាំឲ្យធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិស្នេហា ហែលទឹកភ្នែករបស់ខ្លួនឯង។
*រឿង«ព្រោះតែអ្នក»(បារាំង,១៩៨៤) ជារឿងអប់រំនិងដោះស្រាយបញ្ហាដោយប្រើចិត្តសាស្ត្រនិងទស្សនៈសន្តិភាពជាគោល ដើម្បីកែប្រែអត្តចរិតរបស់ស្វាមីដែលជាអត្តទត្ថបុគ្គលម្នាក់ ខ្វះការពិចារណាដិតដល់ បណ្ដោយឲ្យសេចក្ដីស្នេហាបាំងបិទងងឹតអស់ រហូតដល់ប្រាសចាកវិចារណញ្ញាណ និងករណីយកិច្ចទទួលខុសត្រូវ ក្នុងនាមជាឪពុក។
*រឿង«បាច់ផ្កា»(បារាំង, ១៩៨៥) ដាស់ពញ្ញាក់អារម្មណ៍បុរសជាស្វាមីទាំងឡាយឲ្យយល់ និងគិតថា ការមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះភរិយា អាចបង្កបញ្ហាចៃដន្យគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល
ដែលពុំធ្លាប់គិតដល់ម្តងណាសោះនៅក្នុងជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍។រីឯការមិនចុះសម្រុងរបស់មាតាបិតាអាចជះផលអាក្រក់ទៅលើបុត្រាបុត្រី។
*រឿង «ស្រមោលស្នេហ៍» (បារាំង, ១៩៨៣) ៖ រឿងនេះ ខ្ញុំចង់បង្ហាញឲ្យឃើញថាសេចក្ដី
ស្នេហាចំពោះនារី ដែលមានម្ចាស់គ្រប់គ្រងជាអំពើអសីលធម៌ និងពេញទៅដោយឧបសគ្គ។ ជាសេចក្ដីស្នេហាដែលចាប់យកមិនបាន ដូចគេចាប់យកស្រមោលយ៉ាងនោះដែរ។ ក្នុងករណីនារី ដែលមានម្ចាស់បេះដូងហើយ ក៏ដូចគ្នា សេចក្ដីស្នេហាចំពោះបុរសក្មេងបន្សល់ទុកត្រឹមតែការ ខកចិត្ត ដូចតួអង្គក្នុងរឿងនេះ។
*រឿង «ខ្យល់សមុទ្រ» និងរឿង »មានសង្ឃឹម ឬគ្មានសង្ឃឹម»(បារាំង, ១៩៨៣) បង្ហាញ ពីការលើកតម្កើងអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ និងការបំផុសបំផុល ទាក់ទាញចិត្តខ្មែរគ្រប់រូប ទោះជារស់នៅទីណាឲ្យស្រឡាញ់ និងជួយគាំទ្រលើកស្ទួយអក្សរសាស្ត្រជាតិព្រមទាំងចូលចិត្តអានអក្សរខ្មែរ។
*រឿង «ស្ដាយពាក្យមួយម៉ាត់» (បារាំង, ១៩៨១) ខ្ញុំចង់បង្ហាញថា ការប្រមាថអក្សរសាស្ត្រជាតិអាចនាំមកនូវផលវិបាក ដែលយើងគិតមិនដល់នៅថ្ងៃណាមួយ។ល។
ជាអ្នកនិពន្ធដែលរស់នៅក្រៅប្រទេស និងជាអ្នកសារព័ត៌មានបម្រើការងារ ក្នុងវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិRFI ចំពោះខ្ញុំការងារចិញ្ចឹមជីវិត ដែលខ្ញុំស្រឡាញ់ជាទីបំផុតនេះ ពុំអាចទុកពេលឲ្យខ្ញុំឆ្លៀត ពេលនិពន្ធរឿងថ្មីៗទៀតទេ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក។ ស្ដាយណាស់ ខ្ញុំនិពន្ធបានរឿង ប្រលោមលោក តិចតួចបំផុត។ នៅប្រទេសបារាំងរឿងប្រលោមលោកទាំងខ្នាតខ្លី និងខ្នាតវែង ដែលខ្ញុំចាប់ដងប៉ាកកាសរសេរពីឆ្នាំ១៩៧៨ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩២មានចំណងជើងថា៖
*«អស្ដង្គត ឬខ្លោចផ្សានៅមឿងភីន»(១៩៧៨)
*« ពេលដែលកន្លងទៅ»(១៩៨១)
*«ស្ដាយពាក្យមួយម៉ាត់»(១៩៨១) .
*«វាសនាអភ័ព្វ» (១៩៨៣) .
*«មានសង្ឃឹម ឬគ្មានសង្ឃឹម» (១៩៨៣) .
*«ព្រោះរឿងអ្វី?» (១៩៨៣) .
*«ថ្ងៃណា? ថ្ងៃណា?» (១៩៨៣) .
*«កម្មករសេរី» (១៩៨៣) .
*«ខ្យល់សមុទ្រ» (១៩៨៣) .
*«ម្ដាយក្មេកទំនើប» (១៩៨៤) .
*«ព្រោះតែអ្នក» (១៩៨៤) .
*«ស្រមោលស្នេហ៍» (១៩៨៥) .
*«ជើងមេឃថ្មី» (១៩៨៥) .
*«បាច់ផ្កា» (១៩៨៥)
រឿងប្រលោមលោកទាំងអស់នេះ បានចុះផ្សាយក្នុងព្រឹត្តិបត្រខ្មែរនៅអឺរ៉ុប មានជាអាទិ៍ព្រឹត្តិបត្រ៖
“កូនខ្មែរ” នៅប្រទេសបារាំង
“អរិយធម៌ខ្មែរ” នៅក្រុងប៊ែរឡាំង ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់
“ខ្មែរសាមគ្គី” នៅក្រុងឡុង ប្រទេសអង់គ្លេស និង
“សារព័ត៌មាន “នគរធំ” នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
ក្នុងចំណោមរឿងខាងលើនេះ ខ្ញុំបានយករឿងមួយចំនួន មករៀបចំធ្វើជាល្ខោននិយាយ ផ្សាយតាមរលកធាតុអាកាស វិទ្យុអាស៊ីសម្លេងខ្មែរ 96.5 FMរាល់រាត្រីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ចាប់ ពីឆ្នាំ១៩៨៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៩២។ វិទ្យុអាស៊ីនេះ ផ្សាយចេញពីរដ្ឋធានីប៉ារីស សង្កាត់ទី១២នៃប្រទេសបារាំង។ ក្នុងរយៈពេលនោះឯង ខ្ញុំបាននិពន្ធរឿងល្ខោននិយាយបាន៥រឿង។ រឿងខ្លះវែងដល់ទៅជាង២០ភាគ។ រឿងខ្លះមានតែ១ភាគចប់បរិបូរណ៌។ រឿងល្ខោននិយាយទាំង៥មានចំណងជើងថា៖
*« បញ្ញវន្តចម្លែក »
*«លិខិតអាថ៌កំបាំង»
*«ស្រមៃបន្ទាប់ពីស្រមៃ ឬផ្កាចាកទង»
*«កំហុសអ្នកណា?»
*«រូបឥតព្រលឹង»
ក្នុងចំណោមរឿងទាំងនេះ មានរឿងមួយចំនួនសុទ្ធតែឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីតថភាពសង្គមខ្មែរយើងនៅក្នុងប្រទេសបារាំង។ លើកលែងតែរឿង «នេះឬចិត្តប្រុស», «ថ្ងៃ៤កក្កដា», «ពេលកន្លងទៅ», «ស្ដាយពាក្យមួយម៉ាត់», «វាសនាអភ័ព្វ», »មានសង្ឃឹម ឬគ្មានសង្ឃឹម» ឆ្លុះបញ្ចាំងពីតថភាពសង្គម នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មុនព្រឹត្តិការណ៍ខ្មែរក្រហមខ្មៅងងឹត ១៧ មេសា ១៩៧៥។
គេថាអ្នកនិពន្ធជាមនុស្សរវើរវាយ អណ្ដែតអណ្ដូង ជើងមិនជាប់ដី នោះខ្ញុំមិនឯកភាពទេ។ គំនិតនេះ ជាការយល់ច្រឡំ។ អ្នកនិពន្ធជាវិស្វករនៃគំនិត ដែលដកដួងព្រលឹង និងដួងចិត្តរបស់ខ្លួន ទៅបម្រើសង្គមមនុស្ស។ អ្នកនិពន្ធជាសិល្បករ ដែលប្រើគំនិត និងអារម្មណ៍ដើម្បី បញ្ជាដងប៉ាកកា ឲ្យដើរតួគ្រប់យ៉ាង ទៅតាមឧត្តមគតិ របស់ខ្លួន ដោយច្នៃរចនាអក្សរសាស្ត្រ ឲ្យទៅជាអក្សរសិល្ប៍ទៅតាមទេពកោសល្យរបស់ខ្លួន។ អ្នកនិពន្ធជាមនុស្សចូលចិត្តគិតផង ចូលចិត្តសង្កេតផង ចូលចិត្តវិភាគទៀតផង និងមើលឃើញអ្វីជាច្រើន ដែលជួនកាលមនុស្សទូទៅមិនបានចាប់អារម្មណ៍ ឬយកចិត្តទុកដាក់សោះ។ ការយល់ចិត្តអ្នកដទៃការចូលចិត្តស្ដាប់ ការចូលចិត្តសង្កេត ការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើអ្វីៗ នៅជុំវិញខ្លួន ការចូលចិត្តត្រិះរិះពិចារណា ការចូលចិត្តវិភាគ និងដោះស្រាយបញ្ហា ផ្សេងជាកត្តាសំខាន់ អាចធ្វើឲ្យវិញ្ញាណទទួលអ្វីៗបានឆាប់រហ័ស គិតក៏រហ័ស សរសេរក៏លឿន ដែលសុទ្ធសឹងជាលក្ខណៈល្អរបស់អ្នកនិពន្ធ។ ស្នាដៃដែលល្អ លុះត្រាតែស្នាដៃនោះមានខ្លឹមសារនិងធ្វើឲ្យអ្នកអានជក់ចង់អានមិនចង់សម្រាក។ អានពេលណា ក៏នៅតែពីរោះឥតជិនឆ្អន់។ នេះជាសោភ័ណមួយរបស់អក្សរសិល្ប៍។
អ្នកនិពន្ធមិនអាចវាយតម្លៃខ្លួនឯងបានទេ គឺមានតែអ្នកអាន ដែលជាអ្នកវាយតម្លៃស្នាដៃអ្នកនិពន្ធ។ ពីរោះ ឬមិនពីរោះក៏អាស្រ័យទាំងស្រុងទៅលើចំណូលចិត្តរបស់អ្នកអានដែរ៕
កំណត់៖ សូមជម្រាបថារឿង«ពេលដែលកន្លងទៅ»ចុះក្នុងសៀវភៅ«ស្នេហាខ្ញុំ» ។សៀវភៅនេះផ្សាយចេញពី សមាគមអក្សរសិល្ប៍កម្ពុជា ស៊ុយអែដនៅឆ្នាំ២០០៩។ គេអាចរកជាវបាននៅរាជធានីភ្នំពេញ។
ស្នេហាខ្ញុំ MY LOVE
អ្នកនិពន្ធ ប៉ិច សង្វាវ៉ាន សូមស្វាគមន៍ 