អត្ថបទសាកល្បងស្តីពីស្នេហា​ដោយហេង ឧត្តម

តើស្នេហាមានន័យ

យ៉ាងណាចំពោះអ្នក?

រក្សាសិទ្ធិ

ដោយ​ហេង ឧត្តម

រូបថត ¤ហេង ឧត្តម

អត្ថបទនេះចុះផ្សាយ នៅថ្ងៃ៣ខែ​មេសា ឆ្នាំ២០១១

http://oudomheng.wordpress.com/

«តើស្នេហាមានន័យយ៉ាងណាចំពោះអ្នក? ស្នេហាមានច្រើន ស្នេហាជាតិ ស្នេហាឪពុកម្តាយ ស្នេហា​បង​ប្អូន… តែក្នុងទីនេះ យើង​សូម​លើក​យក​តែ​ស្នេហា​ ដែល​គេកត់សម្គាល់​ក្នុង​ជម្រៅ​បេះដូង​យុវវ័យ​ចំពោះគ្នា យកមក​សិក្សាតែប៉ុណ្ណោះ។ ស្នេហាប្រភេទនេះ នៅ​ក្នុង​ជី​វិត​​លោកិយ៍យើង​ មាន​ទាំង​សប្បាយ​រីករាយ​ ត្រេក​ត្រអាល មា​ន​ទាំង​កម្សត់​កម្រ​​ស្រក់​ទឹក​​ភ្នែក​ ជួប​​ជុំ ព្រាត់ប្រាស់ ផ្អែម​ល្អែម ល្អូក​ល្អើន ស្អិត​រមួត​ជា​ង​ទឹក​ឃ្មុំ មាន​ប្រៃ​ល្វីង​ជូរចត់​… មាន​គ្រប់​រស​ជាតិ ។ A.Lunasarki បានសន្និដ្ឋានថា ៖ សេចក្តីស្នេហាជា​ការ​តែងលម្អ​ដ៏មហិមា។ សេចក្តី​ស្នេហា​ធ្វើ​ឲ្យ​ធម្មជាតិ​រីកស្រស់បំព្រង…។

ទាក់ទិននឹង​រឿងរ៉ាវស្នេហានេះ មានមតិ​ជាច្រើន​ត្រូវបានលើកឡើង។

អ្នកប្រាជ្ញល្បីល្បាញ​ Oliver Wendell Holmes ធា្លប់​ចាត់​ទុកថា៖ «សេចក្តីស្នេហា​ ជាកូនសោ​មានតួនាទី​ចម្រុះ បើកបាន​គ្រប់ទ្វារទាំងអស់ នាំយើងទៅដល់សុភមង្គល។»

អ្នកប្រាកដនិយមចូលចិត្តប្រៀបធៀប ស្នេហាទៅនឹងដួងព្រះចន្ទ។ គេនិយាយយ៉ាងនេះថា៖ «សេចក្តី​ស្នេហា​ដូច​ជា​រូបព្រះចន្ទ បើសិនជាវា​មិន​ធំឡើងទេនោះ វានឹងតូចទៅ។»

ការលួចស្រឡាញ់ប្រតិព័ទ្ធ​នរណាម្នាក់​ក៏ជាស្នេហាដែរ គឺជាស្នេហាសម្ងាត់។ ស្នេហាសម្ងាត់នេះ​ ចេញ​ពី​ក្រអៅ​បេះ​​ដូងសម្ងាត់ ដែលលបលួច​គេងគិត​ផ្សងតែម្នាក់ឯង។ ជាការពិត​អ្នក​លួច​ស្រឡាញ់​នរណា​ម្នាក់ តែង​តែ​គិត​គូរ​ខ្វល់​ខ្វាយ​​ចំពោះមនុស្ស ដែលខ្លួន​ស្រឡាញ់​ស្ទើរ​តែ​គ្រប់​ដង្ហើម​ចេញចូល ហើយ​អារម្មណ៍​របស់​គេ​ជានិច្ចកាល​តែង​តែ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ចំពោះ​ម្ចាស់​ស្នេហ៍​​របស់​ខ្លួនគ្រប់វេលា។ លោក​សម្បត្តិ និស្សិត​ខ្មែរ​នៅ​ប្រទេស​កាណាដា​បានសរសេរប្លក់​ផ្ទាល់​ខ្លួន​របស់​លោក​ថា៖ «…ជាធម្មតា អ្នកស្រលាញ់ មានបេះដូងលោតខុសចង្វាក់ច្រើនជាង អ្នកដែលត្រូវបានគេ ស្រលាញ់់។ …»

មែន…​ រាល់​លើក​ដែល​ខ្ញុំគិត​ទៅ​រាជិនីគឺ​អ៊ីចឹង! ខ្ញុំ​តែ​ង​តែ​គិត​ដល់​នាង​​គ្រប់​ពេល ខ្ញុំ​បារម្ភ​ចំពោះ​នាងគ្រប់​វេលា… នេះ​​ជា​អារម្មណ៍​របស់​អ្នក ​ដែល​មាន​ស្នេហា​មែន​ទេ? រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ ខ្ញុំ​មិន​ដឹង​ថា ខ្ញុំ​ចាប់​ផ្តើម​បាក់​ចិត្ត​ស្រឡាញ់​នាង​តាំង​តែ​ពី​ពេល​ណា​មក​នោះ​ទេ ដូច​ជា​ពិបាក​យល់​ចិត្ត​ខ្លួន​ឯង​ដែរ… អាន​ត​វិញ​ប្រសើរ​ជាង។

លោក​បាន​បន្ត​ទៀត​ថា«ស្នេហាមានឥទ្ធិពលខ្លាំងណាស់ លើជីវិតមនុស្សម្នាក់ៗ ដោយម្យ៉ាងក៏មកពីយើងមិន អាចរស់ឬ​មិនចង់់រស់់នៅម្នាក់់ឯង ហើយម្យ៉ាងទៀត វាទាក់ទងនឹងតណ្ហាកាមទេព ដែលនំាឲ្យ​មនុស្សគ្រប់វ័យត្រូវការគូ ស្នេហ៏ប្រចាំជីវិតនោះ។»

ពាក្យ​ថា​ «ស្នេហា» អ្នក​និពន្ធ កវីបណ្ឌិត​ អ្នក​ប្រាជ្ញ ខិតខំ​ស្រាវជ្រាវ​រុក​រក​ និង​សរ​សេរចងក្រង​រាប់ម៉ឺន​ទំព័​រសៀវ​ភៅ នៅតែ​​​ទាន់​ស្វែង​រក​ឃើញ​មិន​ចេះ​ចប់​មិន​ចេះ​ហើយ… ដរាប​ណា​ជី​វិត​នៅ​តែ​មាន ពិភព​លោក​​មិន​​ទាន់​រលាយ​ សេច​ក្តី​​ស្នេហា ​នៅតែ​មាន​ពន្លកឥទ្ធិពល​​ក្នុង​នៅ​ដួង​​ចិត្ត​មនុស្ស​លោក ។

បើស្នេហាមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លាយ៉ាងនេះ គេគួរប្រយ័ត្នប្រយែង មិនត្រូវបណ្តោយ​ឲ្យមាន​ការ​ភ័ន្ត​ច្រឡំ​ចំពោះ​សេចក្តី​សង្ឃឹមបណ្តោះអាសន្ន ដែលកើតឡើង​តែមួយ​រយៈខ្លីក្នុងពេលវេលារបស់អ្នកនោះទេ។ សេចក្តីស្នេហា មិនមែន​គ្រាន់​តែ​ជា​«ផ្លេកបន្ទោរ»ឆ្វាចឡើង ហើយ​ក៏​រួចស្រេច​នោះទេ។ នៅពេល​ដែល​អ្នក​ពិត​ជាស្រឡាញ់​មនុស្សម្នាក់ ​ក្រៅ​ពី​ការ​ស្រឡាញ់​រូបរាង អ្នក​ថែមទាំង​ត្រូវ​ពិនិត្យ​មើល​សតិអារម្មណ៍ អាកប្ប​កិរិយា​ និងមនោសញ្ចេតនារបស់មនុស្ស​ដែល​យើង​​ស្រឡាញ់​នោះផង។ សេចក្តី​ស្នេហា​មិន​អាច​កំណត់​​ឡើង ដោយសារការរំភើប​មួយ​រំពេច​នោះទេ ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​ការ​ពេល​វេលា​ ដើម្បី​សាកល្បង។ សេចក្តី​ស្នេហា​ស្មោះត្រង់ និងធំធាត់​ឡើងជាបណ្តើរៗតាមពេលវេលា ផ្ទុយទៅវិញ​ បើសិន​ជា​​គ្រាន់​តែ​កម្រិត​ចំពោះ​តែត្រឹម​អារម្មណ៍រំភើបតែមួយ​មុខនោះ មិនយូរប៉ុន្មាន​សេចក្តីស្នេហានោះ​នឹងរុះរោយ ហើយ​ស្លាប់​​ដោយ​ក្រៀម​ក្រោះជាក់ច្បាស់​បំផុត។ […] ទំ.១៩ «ក្បួនសេពគប់មិត្ត១០០ឆ្នាំ» ដោយទៀ-ថេន។

Paul Staroul មាន​ប្រសាសន៍ថា៖ «សេចក្តីស្នេហា គឺជា​ជំងឺមួយ​ដ៏ធ្ងន់នៅពេល​ចុងបញ្ចប់នៃយុវវ័យ។»

អ្ន​ក​ប្រាជ្ញ​បារាំង​ដ៏​ល្បី លោក Victor Hugo និយាយថា «ជីវិតដូចជាផ្កា ស្នេហាដូចជាទឹកឃ្មុំ។

ពេលខ្លះ ស្នេហា គ្រាន់តែ​ជា​ល្បែងលេងសើចសប្បាយ… ស្នេហាគឺជាការបោកប្រាស! ពាក្យ​ផ្អែម​ពីរោះ​លន្លង់​លន្លោច​​រកគ្នា​… គឺ​ជា​ពាក្យ​លួងលោមភូត​កុហក​ទាំងអស់។ ស្នេហា​បរិសុទ្ធ គ្មានទេ! គឺ​ជា​ កិលេស​​អពង្គល ដែលធ្វើឲ្យ​យើង​ឈ្លក់វង្វេងស្មារតី តែក្នុងរយៈដ៏ខ្លី… សែនខ្លី…។

អ្នកនិពន្ធ​សុទ្ធ–ប៉ូលីន បានសរសេរក្នុង«ជីវិតឥតន័យ» យើង​សូម​ដក​ស្រង់​មក​បង្ហាញ​ជូន​អាន​ដូច​ត​ទៅ​។​ […] «ខ្ញុំជាកំលោះ​ប្រដាប់ដោយ​បេះ​ដូង​ដែក។ ចាប់​តាំងតែ​ពី​ថ្ងៃ​នេះ​ទៅ ខ្ញុំ​​ហ៊ាន​អះអាង​ថា គ្មាន​ព្រួញ​របស់​នារីណា​មក​ទម្លុះ​ទម្លាយ​បេះ​ដូង​ខ្ញុំ​បាន​ឡើយ។ ស្នេហា​ជា​វត្ថុ​អ្វីទៅ? គ្មាន​នរណាដឹងសោះ! មានតែខ្ញុំម្នាក់ទេ ដែលដឹងថា អ្វី​ជា​ស្នេហា… គឺ​ជា​សម្បត្តិឥត​ន័យ… វត្ថុ​ដែលគ្មាន… ដែលជា​ស្រមោល… ដែល​ស្ថិត​នៅតែក្នុង​ការ​ស្រមៃ។ ចំណែក​ស្នេហា ​ដែល​​គូ​សង្សារ​តែងនិយមប្រាប់​គ្នា​គឺ​ជារឿង​បោកប្រាស។ ឱ! ស្នេហា​នោះ ដែល​គេស្មាន​តែបរិសុទ្ធ គឺ​ជា​ល្បែងទេតើ… ពាក្យ​ផ្អែម​​ពីរោះ​ដែលគេផ្តោះផ្គង​រកគ្នា… គឺ​ជា​ពាក្យ​ភូត​កុហក​ទាំងអស់។ ស្នេហា​បរិសុទ្ធ​នោះ… គឺជាក្រសោម​កិលេស​អពង្គល ដែលធ្វើឲ្យ​យើង​វង្វេងស្មារតីតែក្នុងរយៈដ៏ខ្លី… សែនខ្លី…។

ខ្ញុំ​ជាមនុស្សមិនវង្វេង… ខ្ញុំយល់ច្បាស់… ខ្ញុំជាឥតជឿស្នេហាទេ… ស្នេហាបរិសុទ្ធគ្មានស្ថិត​នៅទេ… គឺគ្រាន់​តែ​ជា​ពាក្យ​ប៉ុណ្ណោះ។ ស្នេហាដែលស្ថិតនៅ គឺសុទ្ធ​តែ​ជាល្បែងទាំងអស់។ អូយ! ខ្ញុំខ្ពើ​ម​ណាស់ស្នេហា! ខ្ញុំ​ជាមនុស្ស​គ្មាន​ស្នេហា! ខ្ញុំជាមនុស្ស​អស់​កិលេស!!!…» […] «ជីវិតឥតន័យ» ជំពូក «អតីតកាលរបស់សារ៉ាក់» ត្រង់អត្ថបទ «ខ្ញុំ​ជា​មនុស្ស​គ្មាន​ស្នេហា» ទំព័រ.១៣៤

ប្រិយ​មិត្ត​ម្នាក់​បាន​មាន​យោបល់ថា «ស្នេហាគឺដូចថ្នាំពេទ្យ ជាថ្នាំមួយប្រភេទដែលមានមុខពីរស្នេហាជាដើម ហេតុនៃសេចក្តីឈឺចាប់ ស្នេហាជាដើមហេតុនៃសេចក្តីសុខស្នេហាជាសេចក្តីទុក្ខ ស្នេហាជាទឹកឃ្មុំ។ ស្នេហាជាដាវមុខ ស្រួច ដែលអាចចាក់​សម្លាប់​មនុស្សគ្រប់ពេល តែវាក៏ជាថ្នាំពេទ្យ ដែលល្អបំផុតនៅពេល ដែលត្រូវបានគេចាក់បេះដូង ឲ្យ​ធ្លុះធ្លាយ… អូយស្នេហាអើយស្នេហា អ្នកពិតជាពិបាកស្វែងយល់ណាស់… ម្តងធ្វើអោយខ្ញុំសើច ម្តងធ្វើឲ្យ​ខ្ញុំក្រៀមក្រំ …។» លោក​វណ្ណ​ពិសិដ្ឋ ប្រិយមិត្ត​របស់​លោក​សម្បត្តិ​ក្នុង​ប្លក់​វើត​ប្រេស។

អ្នកនិពន្ធ វង់–ផឿង បានសរសេរថា៖ ស្នេហា គឺការរួម​រស់​ជាមួយ​គ្នា​យ៉ាង​ស្មោះអស់​មួយ​ជីវិត​រវាង​បុរស​ម្នាក់​និង​នារី​ម្នាក់។ ការរួមរស់​ជាមួយ​គ្នាយ៉ាង​ស្មោះ​នេះ មានគោលបំណង​បង្កបង្កើត​ឡើង នូវ​លក្ខណៈ​សម្បតិ្ត (Condition) ងាយស្រួល(Commode) និងមាំ​ទាំ (Solide) ដើម្បីទទួល​នូវសុខុមាលភាព និង​សុភមង្គលក្នុងផ្លូវសម្ភារៈ មនោ​សញ្ចេត​នា និងចរិត (Sentiment et Caractère) ដែលមនុស្សម្នាក់ៗ​មិនអាច​នឹង​ស្វែង​រកបាន កាលបើ​ខ្លួន​រស់នៅតែ​ម្នាក់​​ឯង (Solitaire)។ រូបភាព​ស្របច្បាប់​និងសាមញ្ញរបស់ស្នេហា គឺពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍។ […] សៀវ​ភៅ​«ការ​ជ្រើស​រើស​​សម្លាញ់​១០០ឆ្នាំ» ទំ.១២-១៣។

លោក​សួន​សុបិនបាន​សរសេរ​ វាចាអ្នកនិពន្ធ ក្នុង​រឿង«ថ្ងៃស្អែក…​ព្រោះ​គ្មាន​អូន​»«Tomorrow without you » ​ថា «សម្រាប់​ពាក្យ​ថា​ «ស្នេហា» ជួន​កាល​មិន​គ្រាន់​តែ​សម្តែង​ចេញ​តាម​រយៈ​ការ​​ស្រលាញ់​តែ​មួយ​មុខ​នោះ​ទេ តែ​វា​ទាម​ទារ​ឲ្យ​ម្នាក់​ៗ​មានការ​លះ​បង់​ មាន​ការធ្វើ​​ពលិកម្ម​ចំពោះ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ផង​ដែរ​។

«ពលិកម្ម​» មាន ​ន័យ​ធំធេង​ណាស់​សម្រាប់​សេចក្តី​ស្នេហា។ បើ​ពលិកម្ម​កាន់​តែ​មាន​វិសាល​ភាព​ប៉ុណ្ណា សេចក្តី​ស្នេហា​​ក៏​មាន​លើស​លប់​ទៅ​តាម​នោះ​ដែរ។ ​​មាន​តែ​សេចក្តី​ស្រលាញ់​តែ​គ្មាន​​ពលិកម្ម​ ​មិន​អាច​ហៅ​ថា​​​ស្នេហា​បាន​ទេ… ស្នេហា​គឺ​ជា​ការ​លះ​បង់!

«ស្នេហា​និង​ពលិកម្ម»​ គឺ​​ជា​វត្ថុ​ពីរ​ដែលត្រូវ​ដើរ​​ទន្ទឹម​គ្នា​ជា​និច្ច។ មាន​ស្នេហា​មាន​​ពលិកម្ម​ មាន​ស្នេហា​​មាន​ការ​លះ​បង់… ស្រលាញ់ ​មនុស្ស​ម្នាក់​ ត្រូវ​​​ហ៊ាន​លះ​បង់​ហ៊ាន​ធ្វើ​​ពលិកម្ម​​បូ​ជា​សេចក្តី​សុខ​​ផ្ទាល់​​ខ្លួន ​​ ដើម្បី​មនុស្ស​ម្នាក់​ទៀត​ដែល​ខ្លួន​ស្រលាញ់​។

«ស្នេហា»​ មិន ​បាន​បង្គាប់​ឲ្យ​មនុស្ស​ធ្វើ​ពលិកម្ម​នោះ​ទេ តែ​មនុស្ស​ខ្លួន​ឯង​គួរ​តែ​មាន​សម្បជញ្ញៈ​​និង​ស្មារតី​ភ្ញាក់​រឭក​មួយ​ ថា​ខ្លួន​គួរ​ធ្វើ​​ពលិកម្ម​ចំពោះ​មនុស្ស ​​ដែល​ខ្លួន​កំពុង​ស្រលាញ់​ឬ​អត់?»[…]

តើស្នេហាជាអ្វី? យុវវ័យមួយចំនួនដែលប្រឡូកក្នុងពិភព​ស្នេហា ហើយទទួលបាននូវការ​ខក​ចិត្ត​នោះ​ តែង​ស្រែក​​​សួរ​រក​ន័យ​ឲ្យ​ស្នេហា! តើស្នេហាជាអ្វី?… រហូតមកទល់ពេលនេះ ពុំទាន់មាននរណាម្នាក់​ អាចឆ្លើយ​សំណួរ​នេះ​បាន​​ពិន្ទុ១០ ហើយក៏គ្មាននរណាម្នាក់ក្នុងលោកយើងនេះ ឆ្លើយខុស​ រហូត​បាន​ពិន្ទុ​០​នោះ​ដែរ។ ដូច្នេះ​សំណួរ ​ដែល​ពុំ​ទាន់​មានចម្លើយប្រាកដនេះ នៅតែចោទ​សួរដដែល តើស្នេហាជាអ្វី?… តើស្នេហាជាអ្វី? បើ​ស្នេហា​ជា​ការ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​វិញ តើចុះ​​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​នោះជា​អ្វី? ជា​ស្នេហា​វិញមែនទេ? ពិតជា​មិនអាច​ត្រឡប់​ចុះ​ឡើង​ដោយ​ងាយ​ៗ​ពេក​នោះទេ។ អ្នកខ្លះ​ និយាយ​ឲ្យ​តែ​រួច​ពី​មាត់​ថា ស្នេហាជាការលះបង់? តើ​ពិត​ការ​លះ​បង់ឬមែន? លះ​បង់​អ្វី? ពេលវេ​លា និង អាយុ​ជីវិត? សម្បតិ្ត​ទ្រព្យ​ធន?… ឬអ្វីផ្សេងទៀត?… ចំណុចនេះ​ ត្រូវបាន​បុគ្គល​មាន​គំនិត​មិន​ល្អ​មួយ​ចំនួន​ យក​មក​ធ្វើ​ជាលេស​ ដើម្បី​កេង​ចំណេញលើនារីភេទ។ នៅថ្ងៃពិសេស ថ្ងៃបុណ្យ​នៃសេចក្តីស្រឡាញ់ (បុណ្យសង្សារ) ចំពោះមុខ​គូស្នេហ៍របស់ខ្លួន ​ប្រុសខ្លះលួងលោម​ថា ស្នេហាជាការលះបង់ណាអូន…។ ប្រការនេះ ធ្វើ​ឲ្យ​ស្រ្តី​ខ្មែរ​មិនតិច​ទេ​ ដែល​ត្រូវ​ខាតបង់… គឺបាត់បង់ព្រហ្មចរិយ។

ជាការពិត ស្នេហា​ជាការលះបង់ តែ​ពុំមែន​លះបង់​គ្រប់អ្វីៗ​ដោយ​មិន​បាន​គិត​ពិចារណានោះ​ដែរ។ លះបង់​ក្នុង​ដំណាក់​កាល​ណាមួយ អា​ច​ជា​ពេលវេលា ក្នុង​ការ​ជួប​សំណេះសំណាល​គ្នា លះបង់​ក្នុងការ​ចែករំលែកនូវ​ចំណេះដឹង ការពិភក្សា ឬជាធនធាន​ក្នុងគ្រា​​អាសន្នអន្ធ​ក្រ​ណាមួយ… និយាយ​មួយ​លែកទៀត បានជា​គេថា ស្នេហា​ជា​ការ​លះ​បង់​នោះ គឺ​ចង់​សំដៅដល់​ ការហ៊ាន​លះបង់​មនុស្សដែលខ្លួន​ស្រឡាញ់ទៅបុគ្គល​ទីបី (ក្នុង​ករណី​ដែលគេពុំស្រឡាញ់​យើង​វិញ​) សុខ​ចិត្ត​​លះបង់​គេ​ ឲ្យ​គេ​មានសេរីភាព ក្នុងការជ្រើសរើស​គូ​ដំណើរ​ជីវិត​របស់​គេ។ សេចក្តី​ស្រឡាញ់​ គឺ​ចង់​ឃើ​ញ​ម​នុស្ស​ដែល​ខ្លួន​ស្រឡាញ់​ទទួល​បាន​នូវ សេចក្តីសុខ ​សុភមង្គល ទោះបី​ជា​គេមាន​ក្តីសុខ​នឹង​មនុស្ស​​ទី​បី ក៏​យើង​នៅតែ​ស្រឡាញ់​គេជា​និច្ចដែរ ឥត​មាន​ថម​ថយ​ឡើយ… បើ​យើង​ស្រឡាញ់​គេ​ពិត​ប្រាកដ​មែន យើង​គ្មាន​សិទ្ធិ​បៀត​បៀន​គេ​ថែម​ទៀត… បើ​មិន​​ដូច្នេះ​ទេ មាន​ន័យ​ថា យើង​ពុំ​​ស្រឡា​ញ់​គេ​ពិត​ប្រាកដ​នោះទេ…។ សេចក្តីស្នេហា! ជួន​កាល​យើង​ស្រឡាញ់​គេ តែ​គេ​មិន​ស្រឡាញ់​យើង​វិញ ហើយ​ផ្ទុយ​មក​វិញ មាន​ពេល​ខ្លះ​ទៀត គេ​ស្រឡាញ់​យើង​ ប៉ុន្តែ​យើង​ពុំ​ព្រម​ស្រឡាញ់​គេ​វិញ ​ក៏សឹង​​មាន។ ការលើកឡើងមកដ៏គួរឲ្យអស់សំណើចនេះ ក៏គេហៅថា ស្នេហាដែរ […]

ខ្ញុំ​​ចាប់​អារម្មណ៍​ចំពោះ​សំណេរ​របស់​បង​សម្បត្តិថា «…មិនទាន់់ដឹងចិត្តអ្នកដែលសួរថាតើស្នេហាជាអ្វី? មាន ច្រើនគ្នាណាស់នំាគ្នាសួរថាស្នេហាជាអ្វី? ប៉ុន្តែគេគ្រប់គ្នាប្រាកដជាចេះស្នេហា!! ស្នេហា តាមន័យដែលយើងដឹងឮគ្រប់ គ្នា គឺការស្រលាញ់់ស្និទ្ធស្នាលស្រលាញ់ស្អិតរមួតនឹងអ្វីមួយ ឬនរណាម្នាក់។ ដូចគេថាស្នេហាមាសប្រាក់ ស្នេហាបង ស្នេហាអូន ស្នេហាប្រទេសជាតិ… អ៊ីចឹង ពាក្យ «ស្នេហា» មិនមែនប្រើសម្រាប់តែចំពោះបុរសស្រ្តី ដែលស្រលាញ់គ្នាជា គូគ្រង ជាគូស្នេហ៍នោះទេ។ ទោះបីយ៉ាងណា ន័យដែលប្រើទូលំទូលាយ គឺស្នេហារវាងប្រុស និងស្រីក្នុងបំណងកាម គុណ និងចំណងរស់នៅជាមួយគ្នាបេះមិនដាច់់ ដែលហៅថាស្នេហាបរិសុទ្ធ។» ប្រកាសក្នុង​ប្លក់​ ខែសីហា ២០១០ «ស្នេហា​កើត​ចេញ​ពី​បេះ​ដូង ឬ​ពីខួរក្បាល»។

Henry Wadsworth Long Fellow បាននិយាយដែរថា៖ នៅពេលដែលស្រឡាញ់ដោយ​ស្មោះ​អស់​ពី​ដួង​ចិត្ត មិនគ្រាន់តែនិយាយទេ គេថែមទាំងបញ្ចេញបង្ហាញឲ្យឃើញច្បាស់ទៀតផង។

សេចក្តីស្រឡាញ់​ ជា​ការ​បូ​ជា​ លះ​បង់​ឱ្យ​មនុស្ស​ ដែល​យើង​ស្រឡាញ់​មាន​ការ​រីក​ចម្រើន​​លូត​លាស់​… ហើយ​បើ​ទី​បំផុត ​គេ​ទៅ​មាន​អ្នក​ថ្មី​ទៀត​ ដែល​ល្អ​ជា​ង​យើង​ យើង​មិន​ត្រូវ​ទោមនស្ស​ កើត​ទុក្ខ​ឈឺ​​​ចាប់​នោះ​ទេ។ បើ​យើង​កើត​ទុក្ខ​ឈឺ​ចាប់​ ហើយ​ទៅ​ឈ្នា​នីស​​បៀត​បៀន​​គេ នោះ​មាន​ន័យ​ថា​ យើង​មិន​ស្រ​ឡាញ់​គេ​ដោយ​ស្មោះ​ទេ។ វា​ពុំ​មែន​ជា​ស្នេហា​ពិត​នោះ​ទេ។ យើង​មិន​ចាំ​បាច់​កើត​ទុក្ខ​ខ្វល់​ខ្វាយ​រីង​រៃ​ឡើយ​ ព្រោះ​យើង​បាន​បំពេញ​ធ្វើ​នូវ​អ្វី​ៗ ​ដែល​យើង​ត្រូវ​ធ្វើរួច​រាល់​ហើយ ដើម្បី​មនុស្ស​ដែល​យើងស្រឡាញ់​នោះ…

«កូលាបតែងមានបន្លា ស្នេហាតែងមានឧបសគ្គ» ស្ទើរតែមិនមាននរណាម្នាក់មិនចាំពាក្យ​ទំនឹម​ទំនៀម​​នេះឡើយ រហូតដល់មានអ្នកខ្លះក្រឡៃជា «កូលាបតែងមានបន្លា ការសិក្សា​តែង​មាន​ឧប​សគ្គ» ទៀតផង។

យើង​បាន​យល់​យ៉ាង​ច្បាស់ហើយ​​ថា កូលាប​តែ​ង​មាន​បន្លា… ហេតុនេះ ​បើ​យើង​ស្រឡាញ់​ផ្កា​កូលាប​​ យើង​ត្រូវ​តែ​ហ៊ាន​ទទួល​យក​​នូវ​បន្លា​របស់​កូលាប​នោះ​។ យើង​បង្កើត​សេចក្តី​ស្នេហា​មក ក៏​យើង​​ត្រូវ​តែ​​ហ៊ាន​ទទួល​យក​នូវ​សេចក្តី​​សប្បាយ​រីករាយ​ពេល​ជួប​ជុំ និងទទួល​យក​ការ​​ឈឺចាប់​នៅ​ពេល​បែក​បាក់​​ព្រាត់​ប្រាស់​គ្នា​ផង​ដែរ ។

ការស្រឡាញ់ងប់ងល់របស់​អ្នកមានស្នេហាទាំងឡាយ តែងតែត្រាំខ្លួន​ក្នុង​ក្លិនក្រអូប និងរសផ្អែម​ល្ហែម​​ពោរ​ពេញ​​ទៅដោយ​សភាព​អណ្តែតអណ្តូង។ ទោះ​ជា​ស្រឡាញ់​ងប់ងល់​យ៉ាង​ណាក៏ដោយ ក៏​ត្រូវ​ពិចារណា​ឲ្យ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ​ផង​ដែរ។ មិនត្រូវឲ្យមនោសញ្ចេតនា នៃ​បេះដូង​បោកបញ្ឆោត​ វិចារណញ្ញាណ​នោះ​ឡើយ​។

មនុស្សមានជីវិតរស់នៅរហូតមកដល់ពេលនេះ មិនមាននរណាម្នាក់ ដែលមិនមានបាន​សាងនូវ​កំហុស​នោះទេ មិនថាដោយចេតនា ឬអចេតនាក្តី បើមិនច្រើនក៏តិចដែរ ដាច់ខាត់​មានជានិច្ច ក្នុង​ផ្នែក​ណា​មួយ​មិនខាន។ យើង​ក៏​ដឹង​ផង​ដែរថា កំហុស​ជាផ្នែកមួយ​នៃ​ជីវិត។ បើ​យើង​មិនខុស​ ក៏មិនអាចរក​ត្រូវ​ឃើញ​ផងដែរ។ សូ​ម្បី​តែ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​ពេលខ្លះ ក៏មានកំហុសដែរ! គ្រាន់តែស្រឡាញ់ក៏មាន​ខុសដែរ!…

ប្រការនេះ យើងអាច​និយាយជាគតិបានថា គ្រប់​​អ្វី​ទាំង​អស់​របស់​មនុស្ស​ដែល​យើង​ស្រឡាញ់​ គឺ​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​​របស់​យើង។ អំពើ​ល្អ​របស់​គេ​គួរ​ឱ្យ​កោត​សរសើរ​ និង គោរព​ស្រឡាញ់ រី​ឯ​អំពើ​អាក្រក់ កំហុស​របស់គេ​វិញ​នោះ គឺ​គួរ​ឱ្យ​អាណិត​អាសូរ ព្រមទាំង​​​ចង់​ជួយ​កែ​ប្រែ។ ចិត្តវិទូ​បូព៌ាប្រទេសម្នាក់បាន​សន្និដ្ឋាថា ស្រឡាញ់​នរណា​ម្នាក់​គួរ​តែ​ដឹង​ពី​ប្រការ​​អាក្រក់របស់អ្នកនោះ ហើយស្អប់នរណាម្នាក់​ក៏ត្រូវដឹង​ប្រការល្អ​របស់អ្នកនោះដែរ។

សេចក្តីស្រឡាញ់​ មិន​ទាម​ទារ​នូវ​ការ​តប​ស្នង​អ្វី​មក​វិញ​នោះ​ទេ។ ជា​ការ​ពិត យើង​ស្រឡាញ់​នរណា​ម្នាក់​ មិន​សង្ឃឹម​រំពឹង​ថា ចង់​បាន​អ្វី​ពី​គេ​មក​វិ​ញ ឬ​ចង់​ផ្តល់​អ្វី​ឱ្យ​គេ​ នោះក៏​ទេដែរ គឺ​ចង់​មាន​ន័យ​​សេចក្តីថា បន្ទាប់​ពីយើង​ទាំងពីរ​នាក់​ជួប​ជុំ​គ្នា អ្វី​ៗ​នឹង​ត្រូវ​បាន​ផ្លាស់​ប្តូរ។​ ចំណុច​ទន់​ខ្សោយ​កង្វះ​​ខាត​ទាំង​ឡាយ​​​នឹង​ត្រូវ​បាន​កែ​ប្រែ​ និង បំពេញ​បន្ថែម​ឱ្យ​បាន​ល្អ​ប្រសើរ​ឡើង ។

លើ​ស​ពី​នេះ​ មាន​ពេល​ខ្លះ​ សេច​ក្តី​ស្នេហា​ កើត​​ចេញ​ពី​មិត្ត​ភាព​ដ៏​ជ្រាល​ជ្រៅ​ផង​ដែរ ។ មិត្ត​ភាព​បាន​បង្កប់​នូវ​កូនពន្លក​​សេ្នហា​យ៉ាង​សម្គម​​មួយ​ដែល​អាច​នឹង​ឈាន​ដល់ដំណាក់​កាល​​បង្កើត​បាន​ជា​ស្នេហា​យ៉ាង​កក់​ក្តៅ ។

ត្រង់នេះ​ខ្ញុំ​យល់​ស្រប តាម​ការស្រាវជ្រាវរបស់លោក​​សម្បត្តិ ដែល​បាន​ចុះ​ផ្សាយ​ក្នុង​ប្លក់​របស់​លោក​ត្រង់ «ការស្ទង់់មតិមួយអំពីន័យថាស្នេហា»​។​ គាត់បានសរសេរថា៖ «…មិត្តភាពមិនមែនស្នេហា ហើយស្នេហាមិនមែនមិត្តភាព។ មិត្តភាព គឺទាមទារការស្រលាញ់់គ្នាទៅវិញទៅមក។ រីឯស្នេហាមិនអ៊ីចឹងទេ.… សេចក្ដីស្នេហាចំពោះនរណាម្នាក់់ ទោះជាមិនបានទទួលនូវសេចក្ដីស្នេហាតបវិញ ក៏គេនៅតែអាចស្នេហា បានដែរ ។…» ^([1])

យើងឃើញថា មានមតិ​ច្រើន​ដែល​បាន​ចូលរួម​យ៉ាងសកម្មក្នុង​ការលើកឡើងពីស្នេហានេះ។ ជា​ចុង​ក្រោយ​ យើងសូម​ចូលរួម​បន្តិច​ផងដែរថា ចំពោះស្នេហា​ជារឿងដែលមិនអាច​ខ្លះបានក្នុងជីវិត ជាផ្នែកមួយ​សំខាន់​សម្រាប់​ជីវិត តែក៏គប្បី​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ឲ្យ​បានសមស្រប​តាម​កាលៈទេសៈផងដែរ។

លើសពីនេះ មុន​នឹង​ក្រលាស់អណ្តាត​សារភាព​សេចក្តី​​ស្នេហា​ចំពោះ​នរណាម្នាក់ ត្រូវ​ពិចារណា​ឲ្យ​បាន​គ្រប់​​ជ្រុង​ជ្រោយ​ជា​មុន។ ដូចសម្តី​របស់ទស្សនវិទូ និងគណិតវិទូ Descartes បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា «ត្រូវ​បង្វិល​អណ្តាត​៧​ជុំ​សិន សឹម​និយាយ» ។ ពាក្យទូន្មានពិតជាត្រឹមត្រូវ មិនថា ក្នុង​ការ​និយាយកិច្ចការទូទៅ ឬសន្ទនា​ក្នុង​កិច្ច​ស្នេហានោះទេ។ មុន​ធ្វើ មុន​និយាយ​អ្វីក៏ដោយ ក៏​ត្រូវ​គិត​ឲ្យ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ​ជាមុន នេះជាប្រ​ការ​ចាំបាច់! […]

កាត់​ចេញពីរឿង« តំណែង​ស្នេហ៍រាជិនី» ដោយ ហេង ឧត្តម