អំណោយពីសារព័ត៌មាន នគរធំ នៅសរអា
រក្សាសិទ្ធិ ដោយប៉ិច សង្វាវ៉ាន
ចំណងស្នេហារវាងខ្ញុំនិងអូនទេវីវណ្ណកាន់តែមាំឡើងមួយថ្ងៃបន្តិចៗ។ សេចក្តីស្នេហារបស់យើងចម្រើនធំធាត់លូតលាស់រហ័សទៅបានអាស្រ័យមកពីយើងមានសន្តានចិត្ត និងគោលបំណង… ពោលឲ្យចំគឺឧត្តមគតិដូចគ្នាច្រើន។
រដូវនីមួយៗកន្លងផុតទៅ…
រដូវរងាចូលមកហើយ។ ថ្ងៃអពាហ៍ពិពាហ៍របស់យើងដែលយើងទាំងពីរសន្មតជា «មហាទិវា» បោះជំហ៊ានមកដល់។
ទេវីវណ្ណ តែងកាយយ៉ាងល្អឥតខ្ចោះ។ នាងផ្ទាស់ប្តូរគ្រឿងសម្លៀកបំពាក់ទៅតាមពិធីនីមួយៗ។ ទេវីស្រីស្លៀកពាក់ឈុតរបៀបណាក៏សមទាំងអស់។ ជាពិសេសនៅពេលសំពះផ្ទឹមសែនចងដៃ អូនទេវីវណ្ណប្រដាប់ដោយគ្រឿងបូរាណ។ ទេវីរឹតតែស្រស់ស្អាតក្នុងឈុតបូរាណពណ៌មាសចាំងចិញ្ចាច សមម៉្លេះនឹងដងខ្លួនស្តើង ខ្ពស់មិនខ្ពស់ ទាបមិនទាប។ កេសាបួងភ្នួងម៉ូដអង់គ្លេស លម្អដោយបុប្ផាស្រស់លើកសម្រស់រង្វង់ភក្ត្ររាងពងក្រពើសាច់ម៉ដ្ឋខៃដែលត្រូវគ្រឿងសំអាងបន្ថែម។ ទេវីវណ្ណបណ្តូលចិត្តខ្ញុំប្រែក្លាយ ជាទេពធីតាពិតប្រាកដក្នុងទិវានោះ ។
នៅលើកម្រាលពណ៌មាស យើងអង្គុយផ្ទឹមកៀកកិតជិតគ្នារង់ចាំមាតាបិតា និងញាតិមិត្តចងដៃជូនពរជ័យសេរីមង្គលជាបន្តបន្ទាប់គ្នា។ អ្នកម្តាយខ្ញុំមានប្រសាសន៍ឲ្យពរ ៖
– កូនទាំងពីររក្សា និងស្រឡាញ់គ្នារហូតដល់ចាស់កោងខ្នង ខាំចេករបូត ខាំពោតរបេះរៀងៗខ្លួនណ៎ាកូនណ៎ា។
ចំណែកលោកពូកុសល នៅឯទីក្រុងនីសក៏បានអញ្ជើញចូលរួមដែរ។ លោកពូមានប្រសាសន៍ ៖
– ពូសប្បាយចិត្តណាស់ ដែលក្មួយឧត្តម និងក្មួយស្រីទេវីវណ្ណមានចិត្តស្មគ្រស្មោះចំពោះគ្នានិងគ្នា ហើយរៀបការតាមគន្លងប្រពៃណីខ្មែរយើង។ សូមឲ្យក្មួយប្រុសស្រីមានសេរីសួស្តី សុភមង្គល សុខក្សេមក្សាន្ត ត្រជាក់ត្រជុំដូចទឹកអប់បំពង់ខ្ចី ។
អ្នកមីងភរិយាលោកពូកុសលដែលអង្គុយទន្ទឹមស្វាមីឲ្យពរយើងបន្ត៖
– អ្នកមីង សូមឲ្យក្មួយសម្លាញ់ទាំងពីរចេះស្រឡាញ់ ចេះអត់ឱនគ្នា។ បើប្តីខឹងឲ្យប្រពន្ធខំអត់។ បើប្តីខ្សត់ឲ្យប្រពន្ធខំរក។ ទៅណាមកណាមានគេស្រឡាញ់រាប់អានយកជាគ្នាជានិច្ច។ សូមឲ្យក្មួយមានជោគជ័យគ្រប់ជំហ៊ានជីវិត ឈ្នះអស់មារសត្រូវគ្រប់ទិសទី សម្បូរណ៍ទ្រព្យសម្បត្តិហូរហៀណ៎ា!។
ខ្ញុំនិងអូនទេវី ឆ្លើយទទួលព្រមគ្នា ៖
– សាធុ! សាធុ!
ភ្ញៀវទាំងឡាយបាចស្រទាប់ផ្កាកូលាបដែលប្រើជំនួសផ្កាស្លាលើយើងទាំងពីរនាក់។ ខណៈនោះ ចិន្តាខ្ញុំរំភើបស្រាលឥតឧបមា។
ខ្ញុំលួចសម្លឹងមើលអូនទេវីវណ្ណ។ ស្រីស្អាតសែនស្អាតម៉្លេះទេ!។ ចិត្តខ្ញុំជ្រួលច្របល់ចង់ស្ទុះទៅលួងលោមថ្នាក់ថ្នមមួយរំពេច។
មង្គលការរបស់យើងបានចប់សព្វគ្រប់ដោយពិធីជប់លៀងក្នុងភោជនីយដ្ឋាន។
រាត្រីនោះឯងជារាត្រីសុភមង្គលរបស់យើង។
នៅក្នុងបន្ទប់ដំណេករបស់អូនទេវី ដែលរៀបចំយ៉ាងមានរបៀបរៀបរយគួរឲ្យទាក់ភ្នែកនិងចិត្ត បេះដូងខ្ញុំញាប់ញ័ររំភើប។ ខ្លួនខ្ញុំហាក់បីដូចជាកំពុងស្ថិតក្នុងឋានសួគ៌ាល័យ។
នៅពីមុខទូសំអាង ភរិយាខ្ញុំអង្គុយដកផ្កាចេញពីសក់នាង ហើយចាប់រុះភ្នួងសក់ចេញ។ ខ្ញុំឈរពីក្រោយខ្នងភរិយា ដាក់ដៃលើស្មាកន្និដ្ឋាទាំងចិត្តស្រឡាញ់ខ្នាញ់ស្ទើរលេប។
– កុំអាលរុះសក់ចេញ ទុកអីចឹងសិនហើយ។ មាសស្នេហ៍បងល្អអ្វីម៉្លេះទេ! ល្អដូចជារាជនីក្នុងរឿងព្រេងនិទាន។
ធីតាសើចបញ្ចេញធ្មេញសស្គុសរៀបស្មើត្រឹម។ កាលណានាងសើច នាងរឹតតែល្អ។ ទេវីយកដៃស្តាំអង្អែលខ្នងដៃខ្ញុំថើៗ ហើយពោលពាក្យយ៉ាងពីរោះ ៖
– បងចូលចិត្តបញ្ចោរអូនម្ល៉េះទេ។
ខ្ញុំលើកបីកាយស្រីបង្វិលមួយជុំយ៉ាងថ្នមៗ ហើយដាក់លើសយនា។
– ទេវីមាសបង! យើងមានសេរីភាពពេញលេញហើយអូន។ យើងជាភរិយាស្វាមីពេញលក្ខណៈច្បាប់ហើយ។ ចាប់តាំងពីថ្ងៃនេះតទៅ គ្មានអ្វីជាឧបសគ្គធ្វើឲ្យយើងបារម្ភទៀតទេ។
ខ្ញុំនិទានសុបិនខ្ញុំជាមួយទេវីវណ្ណនៅមាត់សមុទ្រទីក្រុង NICE ឲ្យនាងស្តាប់។ កែវពិសីស្រីឆោមយង់បិទនេត្រាស្តាប់ខ្ញុំនិទានការយល់សប្តិដោយញញឹមពេញចិត្ត។ នាងរឹតតែជឿលើសេចក្តីស្នេហាដ៏មុះមុតរបស់ខ្ញុំលើរូបនាង។ ស្រីងើបពីពូកហើយស្រវាឱប.កខ្ញុំ រួចនិយាយពាក្យផ្អែមល្ហែមថា ៖
– បងឧត្តម! ម្ចាស់ជីវិតអូនតែមួយ…
គ្រាប់ព្រិលសាចតាមកម្លាំងវាយោប៉ះកញ្ចក់បង្អួចលាន់ឮប្រស់ៗ។ សត្តនិករទូទៅនិទ្រាលក់អស់ទៅហើយ។
តើនឹងមានរាត្រីណា ដែលត្រកាលស្មើនឹងរាត្រីចន្ទទឹកឃ្មុំ ដែលជារាត្រីសុភមង្គលរបស់យើងនោះ? ខ្ញុំច្រៀងចម្រៀង បទ«ទ្រព្យគាប់ចិន្តា» របស់លោកស៊ីន ស៊ីសាមុត
រហ៊ឹមៗបំពេរឆោមពិសីភរិយាថ្មោងថ្មីថ្លៃវរលក្ខណ៍របស់ខ្ញុំ ដែលមានទំនុកច្រៀងដូចតទៅ៖
«បើសិនអូនឲ្យរបស់អ្វីប្រគល់មកបង
ស្រស់ពៅនួនល្អងបងសូមទទួលតែមួយប៉ុណ្ណោះ
ទោះអូនឲ្យច្រើនស្ទើរតែរាប់មិនអស់
ក៏បងទទួលដោយស្មោះ
តែបងទទួលយកតែមួយប៉ុណ្ណោះជាទ្រព្យគាប់ចិន្តាប្រចាំជីវិត
ស្លាប់រស់មិនគិតរក្សាឲ្យគង់ គឺស្នេហាដែលអូនប្រគល់ទុកឲ្យប្រុសបង។
អ្វីក្រៅពីនោះដែលពៅស្រីស្រស់ឲ្យប្រុសបងដែរ
ពេញចិត្តទាំងអស់ឥតខ្វះទេស្នេហ៍ធ្លាប់តែត្រកង
ទោះនៅពេលអូនឃ្លាតកាយឆ្ងាយពីបងច្រើនខែច្រើនថ្ងៃកន្លង
បងក៏នៅចាំនួនល្អងឥតប្រែក្រឡាស់ផ្លាស់ពីស្នេហ៍ៗយើងទេអូន
រឿងរ៉ាវអភ័ព្វអណ្តែតចោលតាមក្បូន ចោលឱឆ្ងាយរ៉ាយរ៉ាប់
ជាថ្មីរឿងស្រីនិងបង។»
ទេវីវណ្ណស្ថិតក្នុងរង្វង់ហត្ថាខ្ញុំយ៉ាងសែនសុខ។
* *
*
ភរិយាបណ្តូលចិត្តខ្ញុំបានចាកចេញពីគេហដ្ឋានមាតាបិតានាងនៅអាកហ្សង់ទើយARGENTEUIL មកតាមខ្ញុំនៅទីក្រុងបារីស រដ្ឋធានីនៃប្រទេសបារាំង។
ផ្ទះខ្ញុំមិនសូវមានរបៀបរៀបរយប៉ុន្មានទេ តែត្រូវទេវីវណ្ណរៀបចំតាក់តែងឲ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់គាប់ភ្នែកប្រកបដោយផាសុកភាព។ ផាសុកភាពដ៏មនោរម្យក្នុងផ្ទះនិង
លក្ខណៈស្រ្តីមេផ្ទះដ៏ល្អដែរបស់ភរិយាខ្ញុំជាធ្នាក់ទាក់ចិត្តខ្ញុំមិនចង់ចេញទៅណាទេ គឺចង់តែនៅជិតភរិយាបណ្តូលចិត្តខ្ញុំឥតនឿយណាយ។
នៅក្នុងបន្ទប់ដំណេករបស់ខ្ញុំ ទេវីវណ្ណភ្ញាក់ផ្អើល នៅពេលឃើញផ្ទាំងគំនូររូបនាងអង្គុយលើដុំសិលាមួយផ្ទាំងយ៉ាងធំដែលខ្ញុំបានគូររចនាឡើងទៅតាមទំហំក្តីស្នេហ៍ និងទំហំក្តីនឹករលឹករបស់ខ្ញុំចំពោះរូបនាង។ កល្យាណីស្ទុះឱប.កខ្ញុំ ហើយឧទានទាំងរំភើបរីករាយ ៖
– បងជាវិចិត្រករផងហ្ន! ម្តេចក៏បងមិនប្រាប់ឲ្យអូនដឹងពីមុន?។ បងលាក់អូនរឿងមួយទៀត នេះនែ៎ ស្អីហ្នឹងបង?
ស្រីលើកសំណុំក្រដាសច្រើនដុំបង្ហាញខ្ញុំ។ គ្មានអ្វីក្រៅពីសំណុំស្នាដៃនិពន្ធរបស់ខ្ញុំឡើយ។
– បងមិនត្រឹមតែជាវិចិត្រករប៉ុណ្ណោះទេ បងជាអ្នកនិពន្ធទៀតផង។ អូនសប្បាយចិត្តណាស់។ ប្តីសម្លាញ់ អូនរឹតតែស្រឡាញ់បងទ្វេឡើង។
យើងឱបរឹតគ្នាយ៉ាងណែនហាក់បីដូចជាចង់ឲ្យរូបកាយយើងទាំងពីរអង្គារលាយចូលគ្នាតែមួយគត់។
ចាប់តាំងពីថ្ងៃនោះមក ទេវីវណ្ណបានស្វះស្វែងរកជាវសៀវភៅខ្មែរដែលមាននៅសេសសល់ខ្លះ ហើយដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយលក់ជាថ្មីនៅក្រុងបារីសមកដំកល់ទុកប្រចាំបណ្ណាល័យគ្រួសារ ព្រមទំាងជួយផ្សព្វផ្សាយដល់មិត្តភក្តិនាងឲ្យគេដឹង និងយកចិត្តទុកដាក់ផង។ ជាពិសេស នាងជួយជ្រោមជ្រែងអ្នកបងកល្យាណីពេញទំហឹងក្នុងការផ្សាយលក់ទស្សនាវដ្តី និងសៀវភៅខ្មែរផ្សេងៗ ថែមទាំងជួយជាវទុកធ្វើអំណោយអនុស្សាវរីយ៍ជូនចំពោះបងប្អូនញាតិមិត្ត ដើម្បីជួយការពារលើកតម្កើង ទ្រទ្រង់អក្សរសាស្ត្រជាតិជាតិយើងឲ្យងើបស្គាល់ពន្លឺ និងចម្រើនឡើងវិញ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ ឧត្តមភរិយាសម្លាញ់តែមួយរបស់ខ្ញុំឆ្លៀតពេលទំនេរ នៅចុងសប្តាហ៍ចែកចាយចំណេះស្តួចស្តើងខាងផ្នែកសិល្បៈរបាំខ្មែរដោយបង្ហាត់បុត្រធីតាខ្មែរយើង ដើម្បីបំផុសបំផុលព្រលឹងខ្មែរឲ្យរស់រវើកឡើងវិញ និងដើម្បីទាក់ទាញចិត្តបរទេសឲ្យជួយឈឺឆ្អាល ជួយការពារវប្បធម៌អារ្យធម៌ខ្មែរក្នុងគ្រាដែលជនជាតិខ្មែមួយចំនួនវេទនាចិត្តព្រាត់ស្រុកទេសមកជ្រកកោនស្រុកបារាំងនេះ។
នៅទីណាក៏ដោយ ឲ្យតែមានខ្មែរដែលមានឧត្តមគតិនិងស្មារតីជាតិនិយម ភរិយាខ្ញុំតែងតែស្មគ្រចិត្តជួយចូកជួយចែវជួយជាកម្លាំង ជាគំនិតទៅតាមសមត្ថភាពរបស់នាងពុំដែលរុញរាឬអាក់ខានទេ។ បើគេរាប់រកនាង ត្រូវការពឹងពាក់នាងៗក៏រាប់រក នឹងជួយគេស្មោះអស់ពីដួងចិត្តវិញតឥតខ្លាចនឿយហត់បន្តិចឡើយ។
ប៉ុន្តែ ផ្ទុយទៅវិញ នាងស្អប់ខ្ពើមបំផុតមនុស្សខ្មែរ ឬ ជនបរទេសណាដែលរាក់ទាក់រាប់រកនាងដើម្បីស្វែងរកប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ នាងតែងតែចៀសចេញឆ្ងាយពីក្រុមជនប្រភេទនេះ ឬជំពូកជន ដែលមានបំណងចង់ទាក់ទាញចិត្តគំនិតនាងឲ្យភ្លេចដើមកំណើតខ្មែរ ហើយយកនាងជាឈ្នាន់ដើម្បីបម្រើប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួននិងមហិច្ឆតារបស់ពួកគេ។
ថ្ងៃមួយ ភរិយានិយាយមកកាន់ខ្ញុំយ៉ាងម៉ត់ចត់។
– បង! ឱកាសល្អមកដល់ហើយ។ អូនសូមរួមចំណែក សូមគាំទ្រសកម្មភាពបង និងអ្នកបងកល្យាណីពេញទំហឹង។ អូនត្រៀមខ្លួនចាំជួយបងគ្រប់កាលៈទេសៈទាំងអស់។ បងដឹងទេ? អូនចូលចិត្តអានសៀវភៅខ្មែរយើងណាស់។ កាលអូនជាប់ក្នុងរបបកុម្មុយនីសខ្មែរក្រហមនៅឃុំត្រើយស្លា ស្រុកកោះធំ អូនបានឃើញពួកខ្មែរក្រហមប្រមូលសៀវភៅដុតចោលទាំងគំនរៗ។ កាលណោះ អូនឈឺចាប់អួលផ្សារណាស់ ស្រក់ទឹកភ្នែកតក់ៗ ព្រោះអូនស្តាយសៀវភៅទាំងនោះពេក។ អូននឹកថា ពពួកជន នខ្វាក់ទាំងនេះឥតស្គាល់តម្លៃសៀវភៅទេ។ វាហែកវចនានុក្រមបារាំងខ្មែរយកទៅមូរបារីជក់ គួរឲ្យក្តៅក្រហាយណាស់។ ក្នុងអតីតកាល ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ពេលដែលប្រទេសយើងផ្លាស់ប្តូររបបនយោបាយម្តងៗ ស្រុកយើងធ្លាក់ចុះដុនដាប។ សៀវភៅ គម្ពីរ ឯកសារនានាត្រូវគេដុតបំផ្លាញចោលខ្ទេចខ្ទីរអស់ ឬបើពុំនោះទេក៏ត្រូវសត្រូវជិងខាងចូលលុកលុយក្នុងប្រទេសយើង រួចនាំគ្នាដឹកជញ្ជូនឯកសារផ្សេងៗយកទៅទុកក្នុងប្រទេសគេអស់រលីង។ វប្បធម៌អក្សរសាស្រ្តខ្មែរត្រូវអាប់ឱនអស់រស្មីបន្តិចម្តងៗ។ ហេតុនេះ សូមបងខំសរសេរទៅ ទោះជាសរសេរពីអ្វីឬរឿងអ្វីក៏ដោយ គ្រាន់នឹងចងសំណេរទាំងនោះទុកជាទំព័រសាក្សីនៃជីវិតខ្មែរ ទោះបីជាបងមិនទាន់បានបោះពុម្ពភ្លាមៗក៏ដោយ។
– ត្រូវហើយទេវីវណ្ណអូន! បងពេញចិត្តសម្តីអូនណាស់ បងក៏យល់ដូចអូនដែរ។ ក្នុងរយៈពេលដែលខ្មែរយើងនិរាសស្រុកមកជ្រកកោនលើទឺកដីបរទេសនេះ យើងត្រូវសរសេរអត្ថបទផ្សេងៗទោះជារឿងប្រលោមលោកក្តី កំណាព្យក្តី រឿងពិតក្នុងរបបសាហាវយង់ឃ្នងប្រល័យពូជសាសន៍ ដើម្បីបោះគោលព្រលឹងខ្មែរដែលកាន់ទុក្ខសោក។ បើសិនជាថ្ងៃល្អណាមួយមកដល់ យើងនឹងប្រមូលអត្ថបទផ្សេងៗមកចងក្រងឡើង ដើម្បីចងភ្ជាប់ទំព័រអក្សរសាស្ត្រខ្មែរចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៥ តទៅអនាគត។ បើមិនដូច្នោះទេ អក្សរសាស្ត្រយើង នឹងមានប្រហោងខ្មៅមួយយ៉ាងធំដែលកូនចៅយើងមិនដឹងមិនយល់នៅថ្ងៃក្រោយឡើយ។
– ក្នុងបច្ចុប្បន្នកាលនេះ អូនសោកស្តាយណាស់ កាលណាដឹងថា សារពត៌មានខ្មែរ និងព្រឹត្តិបត្រខ្មែរមួយចំនួនបញ្ឈប់សកម្មភាពម្តងមួយៗដោយ បញ្ហាកង្វះថវិកា ដោយហេតុថាពុំសូវមានអ្នកជាវអាន។ តើអក្សរសាស្ត្រខ្មែរនឹងទៅជាយ៉ាងណាក្នុងអនាគតកាល?
– ព្រោះតែបងមានចិត្តអួលផ្សាដូចអូនហើយ ទើបបានជាបងចេះតែខំឆ្លៀតពេលទំនេរពីការងារចិញ្ចឹមជីវិតបន្តសកម្មភាពអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ និងខំជម្នះឧបសគ្គគ្រប់បែបយ៉ាងជាមួយអ្នកបងកល្យាណី ដើម្បីបង្កើតស្នាដៃថ្មីៗ។ បងលួចផ្សងនិងសន្សំក្តីសង្ឃឹមលាក់ទុកក្នុងចិត្តថា បើបងប្អូនខ្មែរចូលចិត្តស្តាប់ភាសាខ្មែរតាមវិទ្យុអាស៊ី (RADIO ASIE) និង វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតRFI (RADIO FRANCE INTERNATIONALE) បងប្អូនទាំងនោះមិនកំណាញ់ចំណាយប្រាក់កាសបន្តិចបន្តួចដើម្បីជួយជាវលើកទឹកចិត្តអ្នកធ្វើសកម្មភាពអក្សរសាស្ត្រ ឬអ្នកនិពន្ធនោះទេ។ តើអូនជឿដូចបងខ្លះទេអូន?
– ច៎ាះ! អូនជឿទៀតថា បងប្អូនខ្មែរដែលហ៊ានចំណាយលុយទិញសំបុត្ររាំលេង ស្តាប់ភ្លេងកំសាន្តសប្បាយតែមួយរាត្រី គេក៏ប្រហែលមិនស្តាយប្រាក់ជួយជាវសៀវភៅខ្មែរមួយដែលគេអាចរក្សាទុកមួយជីវិតនោះដែរ។ អូនយល់ថា គេនាំគ្នាជួយលើកទឹកចិត្តអ្នកចម្រៀងឲ្យរស់បាន គេគួរតែជួយចូកចែវអ្នកនិពន្ធឲ្យមានកម្លាំងបម្រើអក្សរសាស្ត្រជាតិផងដែរ។ អក្សរសាស្ត្រ និងសិល្បៈជាមែកធាងនៃវប្បធម៌ជាតិយើង។ វប្បធម៌ជាព្រលឹងជាតិមែនទេបង?
ពេលវេលាចេះតែដើរលឿនទៅមុខឥតរង់ចាំយើងរាល់គ្នាឡើយ។ អូនទេវីវណ្ណ និងខ្ញុំមិនបណ្តោយឲ្យពេលវេលារសាត់ចោលយើងឥតប្រយោជន៍ទេ។ យើងតែងតែខំឆ្លៀតពេល បម្រើអក្សរសាស្រ្តនិងសិល្បៈខ្មែរដោយរីករាយសុទ្ធចិត្ត ទោះបីជាមិនបានទទួលកម្រៃក៏ដោយ។ យើងចង់រក្សាទំនៀមទម្លាប់ វប្បធម៌ អក្សរសាស្ត្រ និងជួយថែឫសកែវខ្មែរឲ្យរឹងមាំឡើងជាស្ថាពរ។
បើទោះណាសកម្មភាពរបស់យើងបានត្រូវជនមួយក្តាប់តូចយកជើងរាទឹក បង្ខូចបង្កាច់ ពេបជ្រាយនិន្ទាឈ្នានីស ជាន់ពន្លិចយើង ឬលាបពណ៌យើងទៅតាមគំនិតរវើរវាយរបស់ពួកគេ ក៏យើងខំខាំមាត់សង្កត់ចិត្តឥតតូចចិត្តសោះ។ យើងគិតថា ក្នុងជីវិត យើងជៀសមិនផុតពីការប៉ះទង្គិចឡើយ។
មិនយូរប៉ុន្មាន អ្នកដែលបានយល់ខុសលើរូបយើង មុខជាភ្ញាក់រលឹកនិងខ្មាសខ្លួនឯងមិនខាន។ សំខាន់បំផុត ឲ្យតែយើងមានជំហរនឹងនរត្រង់ផ្លូវល្អ យើងច្បាស់ជាទទួលបានជោគជ័យពិតប្រាកដនៅថ្ងៃណាមួយ។ ឧត្តមគតិរបស់យើង គឺខិតខំធ្វើពលិកម្មគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីការពារដួងព្រលឹង ពូជអម្បូរខ្មែរ ថែរក្សាកេរ្តិ៍មរតកដ៏ឆ្នើមរបស់ដូនតាយើងឲ្យស្ថិតស្ថេរជាស្ថាពរ…។
ក្នុងពេលអួរអាប់និងហត់នឿយម្តងៗ ខ្ញុំចាប់ហ្គីតាមកដេញលេងជាបទភ្លេងផ្សេងៗ មាន«បទខ្យល់សមុទ្រ» និង«បទទ្រព្យគាប់ចិន្តា» ដែលបកស្រាយដោយ លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត តារាចម្រៀងឯកខ្មែរយើង ដែលគេប្រសិទ្ធនាមជូនថាអធិរាជសម្លេងមាស។ ខ្ញុំដេញហ្គីតាផងច្រៀងបំពេរទេវីម្ចាស់ជិវិតខ្ញុំផងដើម្បីរំឮកអនុស្សាវីរីយ៍ដ៏ត្រកាលរបស់យើងនៅក្រុង NICE ។ ទេវីវណ្ណចូលចិត្តស្តាប់តន្រ្តីនិងចម្រៀងខ្មែរណាស់។ ធីតាតែងតែច្រៀងលេងជាមួយខ្ញុំ។ នេះហើយជាពេលសម្រាករបស់យើង។ ចិត្តយើងទាំងពីរដូចគ្នា។ សូមចុចស្តាប់និងទស្សនាបទទាំងនេះលើខ្សែដំណខាងក្រោម៖
ខ្យល់សមុទ្រ រៀបរៀងដោយកុលាបស៖ http://www.youtube.com/watch?v=lXs7fTc1ZJI
(ដកស្រង់ចេញពីផលិតកម្មផ្កាយព្រឹក)
* *
*
កន្លងប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក ខ្ញុំនិងទេវីវណ្ណបានបុត្រីមួយរូបដែលយើងដាក់នាមឲ្យថា ខេមរាវតី។
សព្វថ្ងៃ ខេមរាវតី កូនស្រីបណ្តូលចិត្តរបស់យើង អាយុប្រាំបីឆ្នាំហើយ។ វតីមាននេត្រាធំៗ ។ សម្បុរនាងស្រអែម។ ទម្រង់មុខមាត់របស់នាងកាត់មករកខ្ញុំ។ ប៉ុន្តែ ចរិយាឫកពា កាត់រកទេវីវណ្ណជាមាតា។ បុត្រីយើងមានចរិយាសុភាពស្រគត់ស្រគំ ។ នាងចូលចិត្តអានសៀវភៅដូចមាតាដែរ។
នៅសាលារៀន វតីរៀនពូកែ។ ជាសិស្សដ៏ជាទីពេញចិត្តរបស់លោកគ្រូអ្នកគ្រូ។ អ្នកគ្រូ និងមាតានៃសិស្សខ្លះ ចង់ស្គាល់យើងដែលជាមាតាបិតារបស់ខេមរាវតី។ ឪពុក
ម្តាយកូនបារាំងម្នាក់បានមកដល់ទីលំនៅយើង ហើយសុំអនុញ្ញាត នាំយកខេមរាវតីទៅលេងផ្ទះគេរាល់រសៀលថ្ងៃពុធក្នុងគោលបំណងចង់ឲ្យបុត្រីរបស់គេយកតម្រាប់តាមខេមរាវតី។
នៅផ្ទះ ទេវីវណ្ណនិងខ្ញុំនិយាយតែភាសាខ្មែរជាមួយបុត្រីសម្លាញ់។ ចំណែកខេមរាវតីវិញ នាងនិយាយតែភាសាខ្មែរដែលជាភាសាកំណើតរបស់យើងពីរោះ។ យើងរីករាយឥតឧបមា។
សរុបសេចក្តីទៅ អ្វីៗដែលយើងបានត្រួសត្រាយ និងខំបូជាពលិកម្មអស់រយៈពេលច្រើនឆ្នាំកន្លងមក ក្លាយជាគំរូសម្រាប់បុត្រីរបស់យើង។ ខេមរាវតីជ្រួតជ្រាបស្មារតីជាតិបន្តិចម្តងៗដោយមិនដឹងខ្លួន ដូចជាចូលចិត្តអ្វីៗដែលជាលក្ខណៈខ្មែរពេញក្រអៅបេះដូងនាង។
យើងសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា ក្នុងអនាគតកាល ខេមរាវតី បុត្រីបណ្តូលបណ្តាច់ដែលជាដួងព្រលឹងរបស់យើងនឹងចេះស្រឡាញ់ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ជាតិ និងជួយថែពន្លឺចង្កៀងវប្បធម៌អារ្យធម៌ខ្មែរមិនឲ្យរលត់ឡើយ៕
ស្ត្រាស់បួរ ថ្ងៃទី ២១ សីហា ១៩៨៣
កែសម្រួលឡើងវិញ នៅ
ម៉ុងទីញីឡេគ័រម៉េយ ប្រទេសបារាំងនៅ ថ្ងៃ៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២
អ្នកនិពន្ធ ប៉ិច សង្វាវ៉ាន សូមស្វាគមន៍ 
«ខ្យល់សមុទ្រ» ខ្យល់ គឺជាសភាវៈបក់រំជួលនៃអាកាស ធ្វើឲ្យកំរើក យោលយោគទៅតាមកម្លាំងខ្សោយ ឬខ្លាំង ទៅតាមចរន្ដសម្ពៀតអាកាសនោះ ។ សមុទ្រ គឺជាទីវាលទឹក ធំធេងជ្រាលជ្រៅល្ហល្ហេវលន្លឹមបាត់ត្រើយ ធ្វើខ្យល់អាចបក់បោកមកដោយសេរី ហើយនាំមកនូវសម្ពៀតអាកាសត្រជាក់បរិសុទ្ធ ដែលមនុស្សសត្វនានា អាចស្រូបដកដង្ហើមយកភាពបរិសុទ្ធនេះ បាត់ក្ដីកង្វល់ បាត់ក្ដីនឿយហត់ផ្សេងៗ ភ្លឺថ្លាគំនិត រីករាយសប្បាយបានយ៉ាងល្អ។ អ្នកនិពន្ធ ដែលមានមានចិត្ដខ្វល់ខ្វាយយ៉ាងខ្លាំងអំពីបញ្ហាសង្គម បញ្ហាអក្សរសាស្ដ្រ ទំនៀមទំលាប់ ដែលជាតំលៃជាតិខ្លួន ហើយតែងនិពន្ធ សរសេរពីទឹកចិត្ដរបស់ប្រជាជនពិតៗ ក្នុងសម័យដែលខ្លួនរស់នៅ អោយមើលឃើញពីកំហុស ពីការរីកចំរើន ឬការចុះឱនថយទាំងឡាយ ហើយធ្វើការកែតម្រូវឲ្យបានទាន់ពេលវេលា។ នៅទីនេះអ្នកនិពន្ធអោយឈ្មោះរឿងថា «រឿងខ្យល់សមុទ្រ» គឺជារឿងមួយដែលអ្នកនិពន្ធនិទានអំពីពន្លកស្នេហាដ៏បរិសុទ្ធ ដូចខ្យល់សមុទ្រ ដែលបានបក់បោកមកបបោសអង្វែល កំលោះឧត្ដម និង នាងក្រមុំទេវីវណ្ណ អោយលង់លក់លើតេនសយនាស្នេហ៍ដ៏សែនសុខ សែនសប្បាយរកអ្វីប្រៀបពុំបាន។
នៅក្នុងរឿងស្នេហា ដ៏សុខសាន្ដនេះ អ្នកនិពន្ធបានសរសេររៀបរាប់យ៉ាងក្បោះក្បាយអំពីសីលធម៌សង្គម សីលធម៌ស្នេហា វប្បធម៌ អក្សរសាស្ត្រ ដោយត្រង់ៗតែម្តង ហើយដែលធ្វើឲ្យសាច់រឿងមានអត្ថរសពិរោះជក់ចិត្ដយ៉ាងខ្លាំងតែម្តង ព្រោះថា ប្រជាជនយើង អរិយធម៌ វប្បធម៌ជាតិយើង ដែលបានតស៊ូទប់ទល់ នឹង ការឈ្លានពានឥតឈប់ឈរ អំពីអ្នកជិតខាងអសប្បុរសធម៌ តាំងពីច្រើនសតវត្សរ៍រួចមកហើយ តែមិនព្រមចុះចាញ់ មិនព្រមទំលាក់អាវុធចុះញ៉ម នឹង វាសនាអភ័ព្ទរបស់ខ្លួននោះ នេះជាវាសនាដ៏ឧត្ដុង្គឧត្ដមខ្លាំងណាស់ចំពោះយើងជាខ្មែរគ្រប់ៗគ្នា។ អត្ថរសដ៏សំខាន់ៗពីរយ៉ាង ដែលយើងអាចទាញចេញពីសាច់រឿងទុកជាគ្រឿងសិក្សារៀនសូត្រគឺ:
«ស្នេហាបរិសុទ្ធ» ស្នេហាវាជាបាតុភូតម្យ៉ាងដែលអាចកើតឡើងគ្រប់ពេលវេលា គ្មានឋានៈ វណ្ណៈ ឬអាចហាមបានអ្វីទាំងអស់ នៅក្នុងសម័យចាស់បូរាណ ទំនៀមទំលាប់ហាក់តឹងតែងយ៉ាងខ្លាំងចំពោះរឿងស្នេហា ហើយថែមទាំងត្រូវបែងចែកវណ្ណៈ ឋានៈ មាសប្រាក់ កិត្ដិយសទៀតផង។ នៅក្នុងរឿងប្រាសាទនាងនាងខ្មៅ នាងខ្មៅមានស្នេហា ស្រឡាញ់ជាមួយបុរសក្រីក្រម្នាក់ ត្រូវបិតានាង ដាក់ទោសប្រហារជីវិត។ ស្នេហាទុំទាវត្រូវបែកបាក់គ្នារហូតក្ស័យជីវិត ព្រោះម្ដាយនាងទាវលោភលន់ ចង់បានកិត្ដិយស លុយកាក់មាសប្រាក់យ៉ាងច្រើនហួសហេតុពេក។ ស្នេហាព្រោះតែការយល់ច្រលំចិត្ដគ្នា ដែលកើតចេញមកពីកត្ដាជាច្រើនយ៉ាង ដូចជាកត្ដាស្នេហាជាតិជាដើម ដូចស្នេហាទីឃាវុធ នឹងនាងក្រមុំសៀមចន្ទមណី ក្នុងរឿងមាលាដួងចិត្ដ បណ្ដាលឲ្យគូស្នេហ៍វិសតែបែកបាក់គ្នាទាំងស្រុងតែម្ដង។ ប៉ុន្ដែសេចក្ដីស្នេហាបរិសុទ្ធ របស់នាងត្រចើងដោះក្រាល នឹង ចៅព្រានប្រមាញ់វឹងសុង ជាស្នេហាផ្អែមត្រជាក់កើតចេញពីក្ដីស្រលាញ់ស្មោះឥតងាករេ បើទោះជាមានមាសប្រាក់លុយកាក់ កិត្ដិយស រហូតព្រះ មហាក្សត្រ គ្រប់គ្រងផែនដីក៏ដោយ ក៏តាដុង យាយជ័យមិនឈ្លក់វង្វេងលោភលន់ នឹង ទ្រព្យសម្បត្ដិ លើកកូនស្រីឲ្យទៅព្រះមហាក្សត្រ ដែលតាមស្រឡាញ់នាងយ៉ាងខ្លាំងនោះទេ យាយតា យល់ចិត្ដកូនស្រីយ៉ាងច្បាស់ ហើយសុខចិត្ដពង្រត់កូនស្រី គឺនាងត្រចើងដោះក្រាល ឲ្យបានរៀបការជាមួយគូស្នេហ៍របស់នាង គឺចៅព្រានប្រមាញ់វឹងសុងដោយសុទ្ធចិត្ដវិញ។ យ៉ាងណាមិញ ភាពកក់ក្ដៅក្នុងផ្លូវចិត្ដនៃគូស្នេហ៍ក្នុងរឿងខ្យស់សមុទ្ទ គឺជាជោគជ័យយ៉ាង ធំធេង រវាងកំលោះ ឧត្ដម និង នាងក្រមុំទេវីវណ្ណ ដែលមានភាពជឿជាក់ ពិតប្រាកដ នៅក្នុងផ្លូវចិត្ដរៀងៗខ្លួន ឥតងាករេ តាំងពីស្នេហាគេទាំងពីរប៉ិចពន្លក រហូតបានរៀបការ ជាស្វាមីភរិយា មានបុត្រ រួមសុខរួមទុក្ខ នឹង គ្នាជារៀងរហូត គឺជាស្នេហាផ្អែមត្រជាក់ នៃស្ថានសួគ៌លោកិយតែម្តង។
«វប្បធម៌ អរិយធម៌ អក្សរសាស្រ្ដ ភាសា » នៅក្នុងសម័យអតីតកាល ចាស់ៗបូរាណខ្មែរយើងហាក់ពុំសូវយកចិត្ដទុកដាក់ ក្នុងរឿងសិក្សារៀនសូត្រអក្សរឲ្យបានច្រើនគ្នានោះទេ ហើយជាពិសេស វិបត្ដិនេះបានធ្លាក់ទៅលើកូនស្រីៗតែម្តង ឳពុកម្ដាយខ្លះមិនឲ្យកូនស្រីទៅរៀនទេ ព្រោះខ្លាចកូនស្រីរៀនចេះទៅ អាចមានទំនាក់ទំនងស្នេហាភ្លើតភ្លើន ជាមួយបុរសៗ ធ្វើឲ្យអាប់យសអាប់កេរ្ដិ៍ឈ្មោះនៅវង្សត្រកូលខ្លួនក្នុងសង្គម។ វិបត្ដនេះវាមិនមែនត្រឹមតែមិនឲ្យតំលៃ ទៅលើការរៀនសូត្រអក្សរលេខទេ ប៉ុន្ដែចាស់ៗបូរាណខ្មែរយើងក៏មិនឲ្យតំលៃទៅលើ សិល្បៈ តួសម្ដែង ច្រៀងរាំ រឿងប្រលោមលោករឿងនិទានបែបមានស្នេហា ជាដើមផងដែរ ការយល់ច្រលំបែបនេះវាសឹងតែក្លាយជាទំនៀមទំលាប់ ហើយដុះរីកជាប់នៅក្នុងសន្ដានចិត្ដខ្មែរស្ទើរគ្រប់ៗគ្នាទាំងអស់តែម្តង។ នៅក្នុងរឿងខ្យល់សមុទ្រ អ្នកនិពន្ធដាក់តួអង្គនិមួយៗ សុទ្ធតែជាអ្នកសិល្បៈ មានទឹកចិត្ដស្រឡាញ់ វប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរយ៉ាងស្វិតស្វាញ ស្អិតរមួតតែម្ដង។ តាំងពីកុមារីបុប្ផារដ្អ្នកសិល្បៈសម្ដែង ពូកុសល ចូលចិត្ដតាំងក្បាច់ចម្លាក់ខ្មែរលំអនៅក្នុងផ្ទះ នាងទេវីវណ្ណ ចូលចិត្ដភាសាខ្មែរ អានរឿងអានអក្សរសាស្ដ្រខ្មែរ ឧត្ដម្ភអ្នកនិពន្ធ នាងកល្យាណីអ្នកផ្ដើមគំនិតដ៏ឆ្នើមក្នុងការបង្កើតទស្សនាវដ្ដីខ្មែរ បោះពុម្ពសៀវភៅខ្មែរជាដើម។ ក្នុងន័យនៃសាច់រឿងទាំងអស់នេះធ្វើអោយអ្នកអានរំភើបញាប់ញ័រតាមសាច់រឿងជាអនេក ព្រោះអ្នកនិពន្ធបានប្រើវិធីសាស្ដ្រតែងនិពន្ធដ៏ឆ្នើមម្យ៉ាង ក្នុងការដាស់សតិសម្បជញ្ញៈអ្នកអានអោយភ្ញាក់រលឹកឡើង ក្នុងការជួយកាត់បន្ថយនូវភាពព្រងើយកន្ដើយ និង ជួយលើកស្ទួយ សីលធម៌ វប្បធម៌ ភាសា អក្សរសាស្ដ្រខ្មែរ ឲ្យរីកចម្រើនលូតលាស់យ៉ាងពិតប្រាកដ។
ហេតុអ្វីបានជាខ្ញុំ អ្នកនិពន្ធរឿង “ខ្យល់សមុទ្រ” នឹង រឿងខ្លីៗទាំងប៉ុន្មានផ្សាយក្នុងប្លក់
នេះ តែងតែលើកយកបទវិភាគរបស់លោក កែវ ឈុនចុះផ្សាយនៅលើទំព័រប្លុកខ្ញុំនេះ
មិនដែលខាន? នេះព្រោះតែ ខ្ញុំមិនអាចព្រងើយកន្តើយក្នុងការចែករំលែកអ្វីៗទាំង
អស់ដែលខ្ញុំបានទទួលជូនក្មួយៗ និងប្រិយមិត្តអ្នកអានដ៏មានភក្តីភាពរបស់ខ្ញុំបាន
ឡើយ។ អ្នកអានដ៏មានភក្តីភាព និងមានឧត្តមគតិមួយរូបដូចលោក កែវ ឈុន មិន
មែនគ្រាន់តែអាន ដើម្បីកំសាន្តអារម្មណ៍ រួចបិទកុំព្យូទ័រទេ តែលោកបានអានយ៉ាង
យកចិត្តទុកដាក់បំផុត។ លោកយល់ច្បាស់អំពីអត្ថន័យនៃរឿង”ខ្យល់សមុទ្រ” គ្រប់
ចំណុចគ្មានចន្លោះត្រង់ណាឡើយ។
បទវិភាគដ៏មានខ្លឹមសាររបស់លោកនេះ គឺជាវិភាគទានដ៏ថ្លៃថ្លាក្នុងកិច្ចរួមចំណែក
ជាពិសេសដែលជាជំនួយដ៏សំខាន់មួយ និងដ៏កម្រមួយសម្រាប់ជាប្រយោជន៍ចំពោះ
ក្មួយៗអ្នកសិក្សាអក្សរសាស្ត្រដំបូងដែលរៀនវិភាគអត្ថបទអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ៕
ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណលោកជាអតិបរមា និងសូមគោរពសរសើរលោកដោយសុទ្ធ
ចិត្ត ដែលមានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះក្នុងវិស័យអក្សរសាស្រ្តវប្បធម៌ខ្មែរយើង៕
ជាកិត្ដិយលដ៏ធំខ្លាំងណាស់ នៅពេលដែលខ្ញុំឃើញរាល់ៗ សំនេររបស់ខ្ញុំ
ត្រូវបានពេញចិត្ដ លើកសរសើរយ៉ាងខ្លាំង ហើយថែមទាំងលើក យក
មកដាក់ប្រកាសនៅលើទំព័ររបស់ម្ចាស់អ្នកនិពន្ធផ្ទាល់ទៀតផង។
ខ្ញុំរំភើប សប្បាយចិត្ដរកអ្វីប្រៀបពុំបានឡើយ។ សូមអរគុណយ៉ាងច្រើន
អនេក ហើយសូមឲ្យទឹកចិត្ដស្រឡាញ់ សូមឲ្យអក្សរសាស្ដ្រខ្មែរ រីកចំរើន
ថ្កុំថ្កើង រុងរឿងអណ្ដែតត្រសែតខ្ពង់ខ្ពស់ ក្នុងពពកនៃពន្លឺត្រចាស់ត្រចង់ជានិច្ច។
ខ្ញុំសូមអរគុណនិងថ្លែងអណរអរគុណយ៉ាងធំធេងបំផុតសម្រាប់អ្នកនិពន្ធក៏ដូចជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយរឿង ខ្យល់សមុទ្យ ជារឿងមួយដែលអប់រំខ្លាំងបំផុតអោយកូនខ្មែរចេះស្រឡាញ់ជាតិ អក្សរសាស្រ្ត ប្រពៃណី វប្បធម៌ អរិយធម៌ របស់ខ្មែរយើង ។ ជាចុងក្រោយខ្ញុំសូមជូនពរអោយអ្នកនិពន្ធ និងអ្នកផ្សព្វផ្សាយជួបតែសេចក្តីសុខ សុភមង្គល ជារៀងរហូតទៅ ពីខ្ញុំឈ្មោះ ឈុន មុនីវន្ត័ កូនខ្មែរម្នាក់ដែលរស់ភូមិត្រពាំងខ្ទុំ ឃុំ វាលពង់ ស្រុកឧដុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ សូមអរគុណ !